CİVATALAR

Civata Çeşitleri ve Özellikleri

Baş Biçimlerine Göre Civata Çeşitleri ve Özellikleri
Altı Köşe Başlı Cıvatalar
Altı köşe başlı cıvatalar makine sanayinde en çok kullanılan bağlantı elemanlarıdır. İşin gerektirdiği özelliklere göre cıvataların diş şekilleri normal veya ince olarak yapılır.
Cıvatanın dişli kısmı kullanılacak yere göre belirlenir. Ve işin durumuna göre yeteri kadar diş çekilmiş olarak veya boydan boya dişli olarak yapılır.

Allen Cıvatalar

Cıvatalar başının oturacağı yerin somun anahtarı girmeyecek kadar dar olduğu hallerde veya cıvata başının dışarıda kalması istenmediği hallerde silindirik başlı gömme anahtarlı ( Allen ) cıvatalar veya yerine göre cıvataların daha küçükleri olan allen vidalar kullanılır.
Allen başlı civatalar Alyan başlı civata olarak da anılır.

Havşa Başlı Cıvatalar
Havşa başlı gömme anahtarlı cıvataların başları silindirik başlı cıvatalardan daha incedir. İnce malzemeler bağlanırken cıvata başının dışarıda kalmaması gerekiyorsa bu gibi hallerde gömme başlı vidalar kullanılır. Cıvatanın baş kısmındaki havşa cıvatanın deliğinin merkezinde sıkma yapmasını da sağlar.

Tornavida Ağızlı Civatalar
Başında tornavida kanalı açılmış silindirik başlı vidalar tornavidalarla sıkılıp açılacak kadar küçük bağlantılarda kullanılır.

Yıldız Tornavida Ağızlı Civatalar
Yıldız tornavida ağızlı vidalar aynı ölçüdeki tornavida ağızlı vidalardan daha kuvvetli sıkma yaparlar. Yıldız tornavida ağızlı vidaların en önemli faydası sıkılırken yada çözülürken ağız kısmının bozulmamasıdır.

Sıkma kuvveti tornavidanın yıldız şeklindeki ağzıyla dört kola ayrıldığından hem kuvvetli sıkma olmakta hem de ağız bozulmamaktadır. Yıldız şeklindeki tornavidalar ağızları genellikle küçük vidalara açılır.

Özel Amaçlı Civata Çeşitleri
Otomotiv sektöründe, iş makinalarında tüm araçlarda ve sanayi makinalarında ve bağlantı gerektiren heryerde kullanılır. Kalitesine göre C35, 41Cr4 veya 42CrMo4 malzemelerden üretilir. Özel dememizin sebebi, standart civatadan farklı ölçülerde üretilmesidir.
Gövde Biçimlerine Göre Civata Çeşitleri
Saplamalar ( Başsız Civatalar )

Saplama her iki tarafında diş açılmış sapsız vidadır. Sık sökülüp takılan bağlantılarda saplama kullanılır. Saplama bir taraftan makine gövdesine sabit kalacak şekilde çok kuvvetli sıkılır. Bağlanacak parça yerine takıldıktan sonra saplamalara takılacak somunlarla sıkılır. Bağlanmış olan parçalar söküleceği zaman sadece somunlar çıkarılır. Saplama yerinde kalır. Bu yöntemle ana gövdeler üzerindeki vidaların bozulması önlenir.

Esnek Cıvatalar
Esnek cıvatalar herhangi bir şekilde bağlantıyı eksenel yönde zorlayan kuvvetlerin tesiri ile bağlantıda meydana gelmesi muhtemel fiziki değişikliklerin kalıcı olmasını önlemek için yapılır.

Esnek cıvataların gövde çapı diş dibi çapının %10’ u kadar incelebilir. Cıvataya gelen kuvvetlerin tesiri ile inceltilmiş olan kısımdan cıvata bir miktar uzar. Kuvvet kalkınca cıvata yine eski halini alır. Bu olay cıvata malzemesinin elastikiyetinden meydana gelir. Esnek cıvataların çözülmemesi için ayrıca bir emniyet sistemine ihtiyaç yoktur. çok kuvvetli bir şekilde sıkılmış olmaları ve elastik olmaları bu sorunu ortadan kaldırır.

Gövdesi Toleranslı Cıvatalar
Büyük momentler ileten bazı makine elemanları yüzey toleranslı olarak taşlanmış özel cıvatalarla bağlanır. Ayrıca cıvataların geçtiği delikler raybalanır.

Büyük güç ileten elemanlar şayet bu şekilde hassas çatılarla bağlanamazlarsa yani cıvatanın deliği geniş olursa ilk çalışma anında cıvata aniden büyük bir kesme kuvveti ile karşılaşır. Her defasında bu tür ani kuvvetlerle kesilmeye zorlanan cıvataların ömrü kısa olur. Hiç beklemedik bir anda kesilir, sistem arızaya geçer.